to styl życia ucznia Pana Jezusa
Pełna i doskonała pokuta jest wówczas, gdy nie popełniamy już więcej grzechów, za które pokutujemy lub które gryzą nasze sumienie. Oznaką zaś zadośćuczynienia i odpuszczenia jest usunięcie z naszych serc także skłonności do nich.
Jan Kasjan cytuje abba Pinifiusza (IVw)
Aby podjąć pokutę pozasakramentalną (zadośćuczynienie) równolegle pamiętamy o sakramencie spowiedzi.
Podejmujący pokutę zawsze przeprasza Boga za swoje grzechy, ale nie analizuje ich, lecz wpatruje się w zbawczą ofiarę Jezusa Chrystusa. Wobec nieskończonych Chrystusowych zasług uniżamy się przed Bogiem i uznajemy swoja nędzę. Uniżenie i w miarę możności cała pokuta powinna być ukryta przed ludźmi. Zna ją tylko spowiednik.
„Uznanie mojej nędzy, otchłani mojej nicości, uwielbia Boga bardziej niż wszelka cnota” (Objawienia Zofii Nosko)
Przykłady pozasakramentalnych form pokuty (zadośćuczynienia).
Aby były owocniejsze, to warto prosić o pozwolenie spowiednika.
W wyborze praktyki pokutnej warto świadomie kierować się wypowiedzią św. Ambrożego „O misteriach” i podejmować tego rodzaju wyrzeczenia:
„Wyrzekłeś się szatana, jego spraw, świata, jego przepychu i rozkoszy. Twa odpowiedź została zamknięta na zawsze nie w grobie umarłych, ale w Księdze żywych.”
Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Pojednanie i pokuta (1982)
Paweł VI, Konstytucja Apostolska Paenitemini (1966)
Paweł VI, Umartwienie i pokuta, Audiencja Generalna (25 II 1970)
Paweł VI, Mądrość pokuty, Audiencja Generalna (17 III 1971)
Katechizm Kościoła Katolickiego 1459 (1992)
Sobór Trydencki, Dekret o usprawiedliwieniu (1547):
Dlatego należy uczyć, że pokuta chrześcijanina po upadku różni się bardzo od pokuty chrzcielnej. Zawiera ona bowiem nie tylko wyrzeczenie się grzechów i obrzydzenie ich sobie, czyli „serce skruszone i pokorne” (Ps 50, 19), lecz także ich sakramentalne wyznanie, przynajmniej przez pragnienie, a w czasie stosownym w spowiedzi oraz kapłańskie rozgrzeszenie, jak również zadośćuczynienie przez post, jałmużny, modlitwy i inne pobożne praktyki życia duchowego. Nie dotyczą one zgładzenia kary wiecznej, która jest odpuszczana przez sakrament lub przez pragnienie sakramentu, lecz kary doczesnej; kara ta – jak uczy Pismo Święte – nie zawsze cała jest darowana – jak się dzieje na chrzcie – tym, którzy okazując brak wdzięczności za otrzymaną łaskę Bożą, zasmucili Ducha Świętego (por. Ef 4, 30) i nie bali się zniszczyć świątyni Bożej (por. 1 Kor 3, 17). O tej pokucie napisano: „Pamiętaj więc, skąd spadłeś, i nawróć się, i pierwsze czyny podejmij!” (Ap 2, 5) i jeszcze: „Bo smutek, który jest z Boga, dokonuje nawrócenia ku zbawieniu, którego się (potem) nie żałuje, smutek zaś tego świata sprawia śmierć” (2 Kor 7, 10) i znów: „Nawracajcie się” (Mt 3, 2; 4, 17), „Wydajcie godny owoc nawrócenia” (Mt 3, 8; Łk 3, 8).